Γράφει ο Κώστας Μπαιρακτάρης
Ματιές στα διρφυακά διάσελα του Ευβοϊκού ’21
Μια περιδιάβαση σε τόπους και γεγονότα της διρφυακής χώρας κατά τους χρόνους του ’21
Αρχή πράξεως, επαναστατικής
Καθώς ήδη από την 1η του Απρίλη του 1821 η Λιβαδιά είναι ελεύθερη και ο Ανηφορίτης λόφος (Ριτσώνα) με εντολή Οδυσσέα Ανδρούτσου είχε ήδη καταληφθεί από τον Ρουμελιώτη οπλαρχηγό Στάθη Κατσικογιάννη, ώστε να παρενοχλεί τη διέλευση των τούρκικων στρατευμάτων από ή προς τον Εύριπο.
Θορυβημένοι οι Τούρκοι της Χαλκίδας από τις πρώτες επαναστατικές δράσεις στη γειτονιά τους, ως αντίποινα και εκφοβισμό των υποδούλων χρησιμοποιούν τάχιστα την από αιώνων γνώριμη ταχτική τους: τρομοκρατία, θανατικό, εξευτελισμοί, δηώσεις, προσκυνοχάρτια.
Οπότε κατά τις παραμονές του Πάσχα προχωρούν στον σφαγιασμό φιλήσυχων βοσκών της Αυλίδας και χωρικών της πόλης, ενώ αμέσως μετά την Ανάσταση και υπό το κράτος της απειλής του Επισκόπου Ευρίπου Γρηγορίου του Αργυροκαστρίτη για γενική σφαγή του χριστιανικού πληθυσμού της νήσου, τον υποχρεώνουν να ορίσει εκπρόσωπό του στο τούρκικο απόσπασμα αφοπλισμού των κατοίκων του βορειοκεντρικού τμήματος της ευβοϊκής χώρας.
Τον άχαρο αυτό ρόλο ο μυημένος στη Φιλική Εταιρεία Ιεράρχης τον αναθέτει στον – επίσης Φιλικό και Πρωτοσύγκελό του – Μακάριο Βαρλαάμ, με τη ρητή εντολή να ζητά από τους χωρικούς τα προβληματικά τους άρματα και παράλληλα, όταν βρίσκει ευκαιρία, να τους πληροφορεί για τον Ξεσηκωμό.
Αρχική πορεία του αποσπάσματος η παρά τον Εύριπο κίνησή του προς το Αλιβέρι, όπου ο Βαρλαάμ δίχως να γίνει αντιληπτός, προξενεί δολιοφθορά στα πλοιάρια του Καράβου, ώστε να δυσκολευτεί η ναυσιπλοΐα των Οθωμανών με την απέναντι της Αττικής ακτή.
Η επιστροφή τους γίνεται δια των δυτικών πλαγιών των Κοτυλαίων ορέων και της Δίρφυος, σαν όμως πορεύονται βορειότερα και φθάνουν κοντά στο Κοντοδεσπότι, ο Πρωτοσύγκελος συνεννοείται με τον εντόπιο Ιερέα παπα-Κωνσταντή Κουσκούτη, αυτός κινητοποιεί μία ομάδα οπλοφόρων, η οποία σπέρνει το θανατικό στο οθωμανικό απόσπασμα και όλοι μαζί καταφεύγουν στο – υπό τον Ηπειρώτη Νικόλαο Τομαρά και τον Βαλτινό Γεώργιο Ιατρού – υποτυπώδες στρατόπεδο του Αγίου, που δημιουργήθηκε μετά τα πρώτα ευβοϊκά επαναστατικά γεγονότα του Ξηροχωρίου (Ιστιαία) στις 8 Μαΐου 1821.
Κατά την ολιγοήμερη παραμονή τους στην κομβική θέση του Αγίου (του γαντζωμένου στις δυτικές πλαγιές του όρους Πυξαριάς) και έως ότου υποδεχθούν το – υπό την ηγεσία του εξ Λιβανατών Λοκρίδας πρωτοξάδερφο του Οδυσσέα Ανδρούτσου Βερούση Μουτσανά – κύριο σώμα των εξεγερμένων Βορειοευβοιωτών, ο Βαρλαάμ ηγείται επαναστατικής ομάδας και περιοδεύει στα γειτονικά χωριά και τους ποιμενικούς οικισμούς, στρατολογώντας νέους για την επάνδρωση του επαναστατικού σώματος.
Μάλιστα, μνημονεύεται και ετούτο το ευτράπελο περιστατικό:
Όταν ο Βαρλαάμ κάλεσε τους αγρότες σε επιστράτευση, κάποιος χωριάτης αρματώθηκε με τη γκλίτσα και το δρεπάνι και πήγε στη γυναίκα του να την αποχαιρετήσει. Αυτή έψηνε λιόπιτες στο τηγάνι κι αμέσως αμολήθηκε να του φέρει το κοντοτσίπουνο, τη μικρή κάπα του, για να τη φορέσει. Τότε εκείνος της φώναξε: ‘‘Τι το θέλω το κοντοτσίπουνο και το ψωμί. Σήμερα είναι Πέφτη, θα κινήσουμε. Αύριο είναι Παρασκευή, θα πολεμήσουμε, το Σάββατο θα πάρουμε το κάστρο. ΕκεΥΗί θα βρούμε μιντέρια, στρώματα, προσκεφαλάδες, παπλώματα κάθε λογής, ψωμιά χάσικα και την Κυριακή θα ποζαρενθούμε. Μόλις τ’ άκουσε η γυναίκα του, τον παρακάλεσε να της φέρει κι αυτηνής ψωμιά χάσικα, δηλ. από εκλεκτό χαλκιδέικο αλεύρι. […]Όταν οι Έλληνες (μετά από λίγες μέρες) σκόρπισαν στον κάμπο (και διαλύθηκαν από τους Τούρκους), ο χωρικός γύρισε κατάκοπος, […]και της φώναξε: ‘‘Έλα, γλήγορα, ζύμωσε λίγο ψωμί να φάω. Πεινάω.’’ Εκείνη, βέβαιη για τη νίκη του ζήτησε ό,τι της είχε υποσχεθεί: ‘‘Δώσε μου τα χάσικα. Πού τα ’χεις κρυμμένα; Δώσε μου τα χάσικα.
Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΚΑΙ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΣΤΕΝΗΣ: Ματιές στα διρφυακά διάσελα του Ευβοϊκού ’21.ΚΩΣΤΑΣ ΜΠΑΙΡΑΚΤΑΡΗΣ (steni-evias.blogspot.com)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου