Τα σύνεργα του γεωργού
Ο γεωργός είχε αρκετά σύνεργα, που τα έφτιαχνε μόνος του από ξύλα της περιοχής, εκτός από τα σιδερένια, που κατέφευγε στο σιδερά του χωριού.
Τα ξύλα που χρησιμοποιούσαν ήταν συνήθως από πλατάνα.
Θα αναφέρουμε μερικά, τα πιο απαραίτητα ανάλογα με τη χρήση τους.
Σύνεργα της σποράς είναι τα παρακάτω:
Το αλέτρι. Το πατροπαράδοτο ξύλινο, που μας περιγράφει ο Ησίοδος.
Τα κάμποσα κομμάτια του παίρνουν διάφορα ονόματα. Το κάτω χοντρό ξύλο συνήθως λέγεται “κουντούρι”. Μπροστά του στηρίζεται το“υνί”. Πίσω από το “υνί”είναι το “παράβολο” για να στρώνει το χώμα και στη μέση είναι η “σπάθα”. Πιο πίσω, προς το τέλος είναι το “σταβάρι”. Μακρύ ξύλο καμπυλωτό που περνάει απ’ τη “σπάθα”, όπου μπορεί να ανεβοκατεβαίνει, στηριζόμενο στο “κουντούρι” με “σφήνα”. Το πίσω μέρος είναι η “κοντονουρά”
(η χειρολαβή). Το αλέτρι όλο στηρίζεται στο ζυγό, που στα βόδια
ήταν μπροστά στο λαιμό στηριγμένος με τις «ζεύλες», ενώ στα μουλάρια, κάτω απ’ το στήθος. Στο αλέτρι για μουλάρια υπάρχουν και οι παλάντζες, απ’ όπου σέρνεται το αλέτρι. Στηρίζονται αυτές στη μέση στο αλέτρι και τραβιούνται με τις λαιμαριές απ’ το λαιμό των ζώων, ενώ στα βόδια δεν υπάρχουν παλάντζες και λαιμαργιές και το αλέτρι σέρνει ο ζυγός.
Απαραίτητα “αξεσουάρ” για το αλέτρι ήταν η βίτσα για τα βόδια, το καμουτσίκι για τα μουλάρια και η ξύστρα (το ξάλι), για το ξύσιμο της λάσπης απ’ το υνί και διάφορα άλλα μέρη του αλετριού.
Οι κασμάδες: Είναι αξίνες με το ένα μέρος στενό και το άλλο φαρδύτερο για να σκάβουν. Οι ελαφρότεροι και μικρότεροι, ανάλογα με το σχήμα τους είχαν διάφορα ονόματα, π.χ. τσαπιά, τσάπες, τσάπες δίκοπες, σκαλιστήρια κλπ.
Η ζβάρνα: Φτιαγμένη από ξύλα, σε σχήμα τετραγώνου ή ορθογωνίου, που προσδεμένη πίσω από το μουλάρι, που οδηγείτο από το γεωργό ο οποίος ήταν πάνω στη σβάρνα, έστρωνε το χώμα μετά από το όργωμα.
Για το θερισμό είχαν τα δρεπάνια.
Στον αλωνισμό χρησιμοποιούσαν το καρπόφτυαρο, το καρπολόι και το δικούλι, όλα ξύλινα. Επίσης το κόσκινο και το ριμόνι (δριμόνι), (δερμόνι).
Τέλος το «κοιλό» που είναι δοχείο κυλινδρικό για το μέτρημα της σοδειάς, που χωρούσε 24 οκάδες, δηλαδή δύο ξάια σιτάρι, μια και το ένα ξάι χωρούσε 12 οκάδες.
Για τ’ αμπέλια είχαν το κλαδευτήρι, την ψαλίδα, το πριόνι, τα τσαπιά, το σκαλιστήρι, τη μηχανή για το ράντισμα, το φυσερό για το θειάφισμα και τους κόφτες για τον τρύγο.
Τέλος για άλλες μικροδουλειές, είχαν το τσεκούρι, την τανάλια, το
φτυάρι, το σφυρί και το σκεπάρνι.
Το σπορόσακο, είναι χοντρό σακούλι από γιδότριχα. Οι λινάτσες, μεγάλα σακιά για μεταφορές. Ο ντουρβάς για να μπαίνει στη μουτσούνα των ζώων το καλοκαίρι και να τα προστατεύει από τα νταβάνια, που ήταν μεγάλες μύγες που βασανίζουν τα ζώα και κυλιούνται κάτω για να τις διώξουν. Επίσης το ψωμοσάκουλο, που μετέφεραν το ψωμί στο χωράφι, το παγκράκι, που έβαζαν το φαγητό, ο ματαράς και η βτσέλα που μετέφεραν το νερό κ.α. Οι περισσότεροι είχαν διπλά και τριπλά απ’ αυτά τα εργαλεία, και αρκετά εξαρτήματα αλετριού, για τις περιπτώσειςπου κάποιο χαλάσει.
Γιάννης Γιαννούκος
Τα ξύλα που χρησιμοποιούσαν ήταν συνήθως από πλατάνα.
Θα αναφέρουμε μερικά, τα πιο απαραίτητα ανάλογα με τη χρήση τους.
Σύνεργα της σποράς είναι τα παρακάτω:
Το αλέτρι. Το πατροπαράδοτο ξύλινο, που μας περιγράφει ο Ησίοδος.
Τα κάμποσα κομμάτια του παίρνουν διάφορα ονόματα. Το κάτω χοντρό ξύλο συνήθως λέγεται “κουντούρι”. Μπροστά του στηρίζεται το“υνί”. Πίσω από το “υνί”είναι το “παράβολο” για να στρώνει το χώμα και στη μέση είναι η “σπάθα”. Πιο πίσω, προς το τέλος είναι το “σταβάρι”. Μακρύ ξύλο καμπυλωτό που περνάει απ’ τη “σπάθα”, όπου μπορεί να ανεβοκατεβαίνει, στηριζόμενο στο “κουντούρι” με “σφήνα”. Το πίσω μέρος είναι η “κοντονουρά”
(η χειρολαβή). Το αλέτρι όλο στηρίζεται στο ζυγό, που στα βόδια
ήταν μπροστά στο λαιμό στηριγμένος με τις «ζεύλες», ενώ στα μουλάρια, κάτω απ’ το στήθος. Στο αλέτρι για μουλάρια υπάρχουν και οι παλάντζες, απ’ όπου σέρνεται το αλέτρι. Στηρίζονται αυτές στη μέση στο αλέτρι και τραβιούνται με τις λαιμαριές απ’ το λαιμό των ζώων, ενώ στα βόδια δεν υπάρχουν παλάντζες και λαιμαργιές και το αλέτρι σέρνει ο ζυγός.
Απαραίτητα “αξεσουάρ” για το αλέτρι ήταν η βίτσα για τα βόδια, το καμουτσίκι για τα μουλάρια και η ξύστρα (το ξάλι), για το ξύσιμο της λάσπης απ’ το υνί και διάφορα άλλα μέρη του αλετριού.
Οι κασμάδες: Είναι αξίνες με το ένα μέρος στενό και το άλλο φαρδύτερο για να σκάβουν. Οι ελαφρότεροι και μικρότεροι, ανάλογα με το σχήμα τους είχαν διάφορα ονόματα, π.χ. τσαπιά, τσάπες, τσάπες δίκοπες, σκαλιστήρια κλπ.
Η ζβάρνα: Φτιαγμένη από ξύλα, σε σχήμα τετραγώνου ή ορθογωνίου, που προσδεμένη πίσω από το μουλάρι, που οδηγείτο από το γεωργό ο οποίος ήταν πάνω στη σβάρνα, έστρωνε το χώμα μετά από το όργωμα.
Για το θερισμό είχαν τα δρεπάνια.
Στον αλωνισμό χρησιμοποιούσαν το καρπόφτυαρο, το καρπολόι και το δικούλι, όλα ξύλινα. Επίσης το κόσκινο και το ριμόνι (δριμόνι), (δερμόνι).
Τέλος το «κοιλό» που είναι δοχείο κυλινδρικό για το μέτρημα της σοδειάς, που χωρούσε 24 οκάδες, δηλαδή δύο ξάια σιτάρι, μια και το ένα ξάι χωρούσε 12 οκάδες.
Για τ’ αμπέλια είχαν το κλαδευτήρι, την ψαλίδα, το πριόνι, τα τσαπιά, το σκαλιστήρι, τη μηχανή για το ράντισμα, το φυσερό για το θειάφισμα και τους κόφτες για τον τρύγο.
Τέλος για άλλες μικροδουλειές, είχαν το τσεκούρι, την τανάλια, το
φτυάρι, το σφυρί και το σκεπάρνι.
Το σπορόσακο, είναι χοντρό σακούλι από γιδότριχα. Οι λινάτσες, μεγάλα σακιά για μεταφορές. Ο ντουρβάς για να μπαίνει στη μουτσούνα των ζώων το καλοκαίρι και να τα προστατεύει από τα νταβάνια, που ήταν μεγάλες μύγες που βασανίζουν τα ζώα και κυλιούνται κάτω για να τις διώξουν. Επίσης το ψωμοσάκουλο, που μετέφεραν το ψωμί στο χωράφι, το παγκράκι, που έβαζαν το φαγητό, ο ματαράς και η βτσέλα που μετέφεραν το νερό κ.α. Οι περισσότεροι είχαν διπλά και τριπλά απ’ αυτά τα εργαλεία, και αρκετά εξαρτήματα αλετριού, για τις περιπτώσειςπου κάποιο χαλάσει.
Γιάννης Γιαννούκος
ΔΙΡΦΥΑΚΑ ΝΕΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου